'KENDIMI SANA DOGRU SAVURACAGIM, YENILMEKSIZIN / VE BOYUN EGMEDEN EY ÖLÜM

hayatı I resimleri I hakkında yazılanlar I eserleri I son not I o'na dair linkler

                                     Virginia Woolf'un Hayatı

Virginia Woolf adı, akla değişik resimler getiriyor. Çoğu olumlu, bazıları olumsuz.
    Virginia Woolf, 28 yasında, resmi görevlilere nanik yapan bir eğlence düşkünü; suratını isle karartmış, sakal-bıyık takıp, kaftan ve türban giyip erkek kılığına gırmış, Habeşli prens taklidi yapıyor. Güya çok ciddi bir diplomatik hayatın uyası, hiç ağzını açmıyor, H.M.S. Dreadnought gemisinde törenle karşılanıyor, suç ortakları erkek kardeşi Adrıan ve onun arkadaşı Duncun Granat. Planladıkları bu saka Londra gazetelerinin birinci sayfalarına gediyor. Bu muziplik İngiliz Donanması’yla onu kumanda eden subayları güç duruma düşürüyor, çünkü onların üniversiteli çoluk çocuk tarafından bile ısletılebıldıklerını gösteriyor.
    Üç yıl sonra 1913'te, 31 yasındayken, sosyalist olusundan kısa süre sonra, Kadın Ortak Çalışma Grubu’ndaki bir toplantıda yüzleri içtenlik dolu, 'isimleri bile kırlarda, bayırlardaki taslar kadar ağır' ısçı kadınları dinliyor, hiçbir şeye hafifçe dokunamıyor bu kadınlar, 'kurşunkalemleri süpürgeymiş gibi' kavrıyorlar, ağır kadınlar bunlar, gürbüz, basına buyruklar, kendilerine ait bir mizah duygusuna sahipler, ona boşanmanın, eğitimin, oy varmanın kadınlar için iyi olan her şey’in- onamını öğretiyorlar.
    On sekiz yıl sonra, 49 yasında, karsımıza başka bir halka açık toplantıdaki görüntüsüyle çıkıyor. Bu defa konuşmacı o; Londra Kadın Hizmetleri Cemiyeti’ne seslenen ateslı bir feminist. Onlardan ısrarla yuvadaki Melegı oldurmalarını istiyor, o Vıktorıa Dönemi’nden kalma, kadınlara her şeyden önce erkeklerini hös tutmalarını, sevecen olmalarını, pohpohlamalarını, her türlü hile ve marifeti kullanarak kadınların da bir aklı olduğunu gizlemelerini öğütleyen yaratığı!
Bu Virginia Woolf, sert ve kararlı. bir grup genç meslek kadınına yuvadaki Meleğı boğmaya hazır olmaları gerektiğini, çünkü onu öldürmezlerse meleğin onların başarılı olma şanslarını öldürecegini söylüyor. Bu meleğin pesinden gidenler, okuyucularını pohpohlayıp hös tutmaya can atan nazlı yazar hanımlar oluyorlar, üzerine çızıktırdıkları kağıt kadar bile değeri olmayan cümleler yazıyorlar.
    Bir yıl sonra yeniden rastlıyoruz ona, 50 yasında, uluslararası üne sahip bir kışı, başarılı bir yazar ve eleştirmen. Trınıty Colloge'ın müdürü ondan Cambridge'dekı Clark derslerini varmasını istiyor. Bu onura layık görülen ilk kadın, ustalık babası, edebiyatçı Sır Leslıe Stephen'ın da bir zamanlar kabul attığı bir onur. Artık üniversite öğrencisi çağında dağıl ama hala akademisyenlere nanik yapmaktan haz duyduğu için, öneriyi kibarca reddediyor.
    Kadın erkek çoğu kışı, çokça pesinde koşulan onurlardan, bunların sımgeldıgı onaylamadan hoşlanır. O ise, pastadan pay kapıp sonra da hesap geldiğinde ödemek zorunda olmanın getırecegı yozlaşmadan kaçınmak istiyordu. 'A Rom of One's On' (Kendine Ait bir Oda) ve 'Three Guıneas'da (Üç Guınea) kadınları lütfen öğrenciliğe kabul attıkları için Oxford'la Cambrıdge'ı azalar. Kendine verilen onurdan vazgeçmek, Oxbrıdge profesörlerini azarlamayı sürdürme özgürlüğüne karşılık onamsız bir belgedir. Ene de bu onurun babasından sonra kendisine de verilmesinden hoşlandığını gizlemeyecek kadar dürüsttü, babası olsa böyle onurlandırıldığı için onunla burur duyardı. Yıllardır nanik yapmaya alışık olduğu için, Manchester Üniversitesi’nden önerilen onur üyeliğini ve Kraliyet Onur Nısanını'da reddetti.
    Virginia Woolf'un bütün bu resimleri olumluydu. Onu çın gibi muzip haliyle, ateslı bir feminist olarak ve önerilen onur ve unvanların yozlaştıramadığı ünlü bir yazar olarak ördük. Çağdaşları arasında onu o kadar yüce hatırlamayanlar da vardır. Bazılarına öre o, Bloomsbury'nın 'halsız hamfendısı'dır; şahane bir münzevi, biri hakkında çıkan olumsuz bir elestırıren sonra ünlerce yataktan çıkmayan… Bazılarına öre ise Sanat Mabadı’nın can sıkıcı ve pek iddialı bir rahibesidir; ustalarına, Arnold Benzet ve H.G. Wells gibi devlere nasıl daha iyi romancı olabilecekleri konusunda akıllar veren, Iğılız romanının biçim ve içeriğini degıstırmeye kalkışan, onu kiremitten, sıvadan, ıs anlaşmalarıyla banka hesaplarından arındırıp soldurmaya yeltenen bir fıldısı kule esteti.
    Bir de çok yakın arkadaşlarını eğlendirmek için kandı yarattığı bir resim var; soy sop sahibi bos kafalı kadınlara dalkavukluk eden, hiç duraksamaksızın ye da pişmanlık duymaksızın, balkı Galler Prensi çelecek diye onlardan birinin davetine gitmeyi yeğleyen, bu arada da Albert Einstein’la tanışma fırsatını kaçırdığından gülerek söz eden büyük burjuva züppesi Virginia Woolf.
    Günlükleriyle mektuplarında çeşitli enstantanelerden oluşan bir albüm bırakmıştır bize. bize bıraktığı resimler arasında zihni son derece berrak bir deneme yazarı da var: Shakespeare'ın hayalı kız kardeşi Judıth'le söyle sır, bu yetenekli kadının neden oyunlar yazıp, soneler kaleme almadığını anlamaya çalışır. Ve de kocası Leonard'ın beş ciltlik otobiyografisinde çaktığı enstantaneler var. Burada Virginia bir akıl hastasıdır, Leodnard ise onun hastabakıcısı ve psikiyatrı; onu Londra'nın hırgüründen, dostlarının taleplerinden korumaya hazırdır, her zaman tetikte, onun deliliklerine karsı savaş açma gayretiyle dopdoludur; ama Virginia'nın ceplerine ağır taslar doldurup , Sussex'dekı yazlık avlarının yakınlarındaki Buse nehrinde boğularak intihar atmasını önleyemez.
Virginia Woolf okurlarına karsı onca dürüst olduğu için, bütün bu resimler bir arada varolur. Dili, her türlü perdelemeyi yarar, kendisine gizlenecek bir yer bulma konusunda her türlü çabaya karsı koyar. Sözcükleri keskindir, yağları, fazlalıkları atar, açığa çıkan kas, sınır, kemiktir. Biyografik denemelerinde, günlükleriyle mektuplarında hakım kendisidir, kandı kendisini ameliyat eder, başkalarının rüküslüklerını sıyırır atar. Dürüstlüğü nadanıyladır ki, Virginia Woolf'u çağdaşlarımızın birçoğundan, perdelerinin gerisine gızlenmıs, ara sıra hava tahmini yapmak üzere ortaya çıkan komşularımızdan, dünkü televizyon programında birbirlerine saldıran yılan dilli meslektaşlarımızdan, bizi gazete makalelerinden derlenmıs bayat kırıntılarla beslemeye çalışan akrabalarımızdan daha iyi tanıyoruz.
    Bunların aksine Virginia Woolf, zamanımızı hiç boşa harcamaz. Düsüncelerı yanıdır ve sadece onundur. Kanatlarını pencereye vuran bir güvetı, bir duvarı ağır ağır tırmanan bir sümüklüböceğin izini ye da esrarengiz, resmi bir arabanın sıkışık Londra trafiği içinden yılan gibi süzülüşünü betimlerken, o anın capcanlı farkındadır; uçucu, kaçıcı olanı yakalayıp ele geçirmeye çalışmaktadır, saçma sapan bir çift arı eldivendeki, ye da iyi hazırlanmış bir aile sofrasındaki zaman ötesi unsuru ayırt edebilir.
    Bir danız feneridir o, kabarmış denizlerde yönümüzü bulmamıza yardım eden bir ısa ret feneri; yaşamlarımızı ısıtır, geçmısı kavramamızı, sındının sınırlarınızı daha iyi anlamamızı sağlar.
1941'de, ölümünden sonra, arkadaşı E.M. Forstur ondaki öz kamaştırıcı çesıtlılıgı su benzetmeyle özetlemıstır: '. Bakımlı bir bahçenin tarhında -esoterık edebiyatın tarhında- boy atması beklenen bir bitki ki, koklarını itiyor, çıkıyor, her yerde boy varıyor, gırıstekı yolun çakıllarını dalıp geçıyor, hatta mutfak avlusunun taslarının bile. Her şeyle ilgilenirdi, yası artıkça ılgılendıgı sayların sayısı da arttı, hayatı merak adardı; hem sertti de, duyarlı ama sert.'

                                                                              AILE HAYATI
    Birçok yazar kurduğu romanlardaki karaktereri yaratırken ailesinden yararlanır. balkı de Virginia Woolf'un ailesi onun için birçok yazarın ailesinden daha onamlı olmuştur, çünkü evde öğrenim görmüş, yaşamının büyük bölümü ailesinin çevresinde dönmüştür. Yadı tane hizmetçi, onlara yardımcı olan bir dolu yetişkin kadın ve ün boyu türlü görevlerde çalışan silikçe erkekler görmekteydi.
    22 Yede Park Gate'tekı altı katlı evde hiçbir zaman yeterince yer olmamıştı sanki. Üvey erkek kardesının istenmeyen sevgi gösterilerinden kaçan erden Virginia Woolf, kendisini 'durmadan dalma yapan, kaba saba bir balinayla aynı akvaryuma hapsedılmıs talihsiz bir küçük balık'a benzetmıstır.
    Virginia'nın annesiyle babası, Vannessa'yla Thoby'nın doğumundan sonra bir daha çocuk sahibi olmamaya karar vermıslerdı. Şans asarı, 1880'lerın doğum kontrol önlemleri kusursuz olmaktan uzaktı. Edeline Virginia Stepken 25 Ocak 1882'de Leslıe ve Julce Stephen'ın ikinci kızları ve üçüncü çocukları olarak dünyaya geldi.
    Virginia'nın büyük burjuva ailesi, evlenme yoluyla aristokrasiyle akrabaydı; Bedford düsesi Virginia'nın annesinin birinci dereceden kuziniydi. Akrabalarından çoğu büyük isler başarmışlardı. Büyük teyzesi Julıa Cameron, birinci sınıf bir fotoğrafçıydı. bir büyükbaba ve bir amca, bir üvey kardeş ve Virginia'nın babası, hapsı de şövalyelik payesi almışlardı. teyzesi Katherıne'de Cambridge’de sırf kadınlara açık olan New ham College'ın basıydı.
    Yetişkin bir kadın olduğu yıllarda Virginia, erkek akrabalarının başarısını kandı kendine açıklamaya çalıştı. Sınıflarının ataerkil düzeninin damgasını yiyip, onunla bıçımlendırıldıklerıne inanıyordu, hocalarından iyi karneler almak, burslar ve ödüller kazanmak gibi.
    Seçkin okullarda öğrenim örme sansına sahip olanlar için sistem ayet iyi ıslıyordu. O sıralar Iğılız İmparatorluğu’nun bayrağı hala yadı kıtada dalgalanıyor, İmparatorluk düzeneği İngiltere’nin Oxford ve Cambridge’de yetısmıs oğulları için hem anavatanlarında hem de denızasırı ülkelerde isler yaratıyordu.
    Akrabalarının her birinin 'bir makineye sokulmuş ve makinenin öbür ucundan, altmış yaslarında bir Müdür, bir Amiral, bir Kabine Uyası, bir Yargıç olarak çıkmış' oldukları sonucuna vardı.
aile üyeleri, İngiltere’nin seçkin entelektüellerındendı. hapsı iyi öğrenim görmüş, iyi okumuş kısılırdı, üstlendikleri görevler çok önemsenen görevlerdi. Babası ise çağdaşlarının boylarının ölçüsünü almaya kalkışmakla kanıtlamıştı entelektüel lığını; onun ölçüsü soy sop ye da servet dağıl, çağdaşlarının başardıkları ahlakı onamı haiz isler ve topluma olan katkılarıydı.
    Virginia'nın babası çalışkan bir Vıktorya donamı adamıydı. Thackeray'ın selefi olarak THA Cornhıll Magazine adlı dargının editörlüğüne getirilen Leslıe Stepken bir ünde 8000 kelimelik bir makale çıkartabiliyordu. Iğılız edebiyatının en bellıbaslı yazar ve elestırmenlerınden biri, sonuçta onun üretkenlıgını bile zorlayan bir gır ısımın, altmış beş ciltlik anıtsal Ulusal Biyografı Sözlüğü’nün editörü oldu. Hyde Park Gate'dekı avı ziyaret eden yazar dostları arasında Henry James ve George Meredıth, John Mor ley ve Virginia'nın vaftiz babası olan James Rolsel Lowell vardı.
    Stepken-Duckworth bırlıktelıgı, Virginia'nın her iki ebeveyninin de ikinci evlılıgıydı. Annesi Julıa'nın yakışıklı, varlıklı, saygı gören bir avukat olan Her bert Duckwort'la mutlu bir evlılıgı olmuştu. Her bert Duckwort, beklenmedik bir sırada, olmayacak bir biçimde incir koparmak üzereyken bir cerahat kasası patladı ve ansızın öldü, ardında üçüncü çocukların hamile olan genç bir es bıraktı. 24 yasında dul kalan, çocuklarından büyüğü henüz üç yasında olan Julıa Duckworth kocasının ölümüyle çok sarsılmıştı. Sonradan Virginia'nın babasına, o sıralar çok mutsuz olduğunu, ölümün kendisine bahsedilebilecek en büyük armağan olabılecegını söylem ıstı.
    Yoğun keder ve mutluluklarını anarken bir arkadaşına 'bir insan ne kadar mutlu ve mutsuz olabilirse, hem o kadar mutlu hem de o kadar mutsuz oldum' diye içini dökmüştü. Kocasının ölümü onu da yarı ölü etmıs, duygularını sağırlaştırmış, o da ölümü arzular olmuştu ama çocuklarının ıyılıgını düşünerek, yükü başkalarının omzuna atmaktansa onları en iyi biçimde yetıstırmek için yasamayı sürdürmeye karar vardı.
    Leslıe Stephen'ın ilk evlılıgı Thackeray'ın küçük kızı Harrıet Martın ye da yakınlarının çağırdığı adıyla Mınny'le olmuştu. Mınny mahcup ve çocuksu bir kızdı, saçları tunç rengi, tanı terütazeydi. ilk çocukları Laura''in zihinsel özürlü olduğu hemen anlaşılmamıştı, onun geç gelısmesı anne babanın hoşuna gıtmıs, 'nazlı' bir çocuk olduğunu düsünmüslerdı. Laura'nın doğumundan bes sene sonra, Mınny yeniden hamıle kaldı. Hastalıkları olmuyor degıldı, ama kasılmalarla gelen ölümü anı ve beklenmedıktı. Mınny kocasının kırk üçüncü yas gününde öldü, Leslıe Stephen dogun gününü bır daha hıç kutlamadı.
    Güzel ve genç dul Julıa'yla entellektüellıgıyle göz kamastıran, uzun, gür sakallı, boylu boslu Leslıe, sakın bır sokak olan Hyde Park Gate'ın 20 ve 22 numaralı bıtısık evlerınde komsu oldular. Bırbırlerını çekıcı bulmaları ve bırbırlerının acısını anlamaları dogaldı. Sevecen duygular arttıkça arttı ve temkınlı, uzunca bır flört dönemınden sonra Leslıe Stephen, Julıa Duckwortk'a evlenme teklıf ettı.
    Julıa önce teklıfı reddettı. Leslıe, teklıfını yıneleyerek karsılık verdı ona. Acelesı yoktu, onu emektar Iskoç çoban köpegı gibi düsünsündü; yumusak, tatlı, sevgi dolu; buldugu sevgıyle yetınırdı. Julıa sonunda onunla evlenmeyı kabul ettı. 'Karın olacagım ve sana ıyı karılık etmek ıçın elımden gelenı yapacagım.' 26 Mart 1878'de evlendıler ve altı yıldan az bır süre zarfında 4 çocukları oldu: Vanessa (1879), Thoby (1880), Virginia (1882) ve Adrıan (1883).
    Annesi ıle babasının sagladıgı avantajlar, Virginia'nın yasama ayrıcalıklı baslamasını sagladı. Her zaman 'kendıne ait olan bir odası' oldu, yazmayı ögrenmek ıçın gereklı yılları satın alacak parası da. Yemegını pısıren, temızlık yapan, ıhtıyaçlarını gören hızmetçılere yetecek kadar para da her zaman vardı.
    Ne var kı, Hyde Park Gate'tekı dısa kapalı yasamın ve bu üç kollu aılenın en küçük kızı olmasının dezavantajları da vardı. Üvey erkek kardeslerı George ve Gerald, ondan on dört ve on iki yas daha büyüktüler. Her ıkısı de onun taze al al yanaklarını, yesıl gözlerını, dolgun dudaklarını çekıcı buluyorlardı.

Virginia Woolf, yasamının son yılında çocuklugundan bır sahne hatırlar; üvey erkek kardesı onu, yemek odasının dısındakı holde duran, tabak çanak koymaya yarayan bır yükseltıye çıkartıp oturtur. Virginia orada oturuken, Gerald'ın elı vücudunda dolasır, onu bır asagı bır yukarı oksar durur, parmakları gızlı yerlerınde dolasıncaya kadar da ellerını çekmez. Mahremıyetıne yapılan bu tecavüzden tıksınen Virginia, yıllarca bu yüzden utanç duydu, varlıgının derınlerınde bır yerde -ona bınlerce yıl önce edınılmıs gibi gelen- dıle getırılmesı zor ıçgüdüsel bır sıkıntı, sagır bır duygu sürdü gıttı.

On üç yasındayken Virginia annesının ölümüyle bırlıkte baska bır darbe yasadı. Julıa Stephen üç aıleye bırden bakmaktan, doymak bılmez Sözlük'ün cıltlerını ardarda sıralamak gibi, kendı kendıne yükledıgı bır görevı yerıne getırmekten ezılmıs, perısan düsmüs bır kocayı pıspıslamaktan ıyıce yorulmustu. Onun ölümünden sonra aılenın üzerine bır kara bulut çöktü. Bır parmak hepsının dudaklarını mühürledı, sessızce duygularını bastırmaları emrdıldı sankı. Hıç ses çıkarmadan acı çekerek, yüklü duyguların sısıne sarmalanmıs halde kalakaldılar.

Aıle üyelerı, Virginia'nın üvey kızkardesı Stella'nın yakısıklı Jack Hılls'le flörtü ve evlenmesı hıkayesıne dalınca evdekı cenaze havası da yavas yavas dagıldı. Bu bır nefeslık ara kısa sürdü. 1897 Temmuzunda, evlendıkten üç ay sonra, hamıle Stella apandısıt teshısıyle hastaneye kaldırıldı. Yanlıs tedavı sonucu Stella ansızın öldü, aıle yeniden yasa gömüldü.
Leslıe Stephen artık yaslı, mutsuz bır adamdı; yalnız, terkedılmıs, öfkelı ve umarsızdı, gıderek kulakları duymaz oluyor, çocuklarından daha da uzaklasıyordu. Önce Vanessa sonra da Virginia'ya karsı mantıksız davranıslarda bulunmaya basladı, kızlarının ev harcamalarını kötü ıdare edeceklerınden, bes parasız kalacaklarından asırı derecede korkuyordu.
Leslıe Stephen'ın kötülesmesıyle bırlıkte Virginia'nın üvey kardesı George hem anne hem de baba rollerını üstlendı. 18'ındekı Virginia'yı yüksek sosyeteye tanıstırıyor, ne gıyecegıne karısıyor, ona mücevherler hedıye edıyor, o sıra moda olan balolara götürüyordu, elındekı fırsatları en ıyı bıçımde degerlendırmesını söyleyerek azarlıyordu. Virginia, bu atmosferde rahatsızdı, kah Lady Slıgo'nun evınde dut yemıs bülbül gibi oturuyor, kah Lady Camarvon'un evınde çok fazla konusuyor, o zamanlar ıçın soke edıcı, yakısık almaz sayılacak bıçımde Platon göndermeler yapıyordu.

Yıllar sonra Virginia, George ve Lady Camarvon'la geçırdıgı uzun, basarısız bır geceyı yazar. Gece bıter bıtmez yataga gırmek ıçın can atmaktadır. Beyaz saten elbısesının dügmelerını açar, mücevherlerıyle tutturdugu çıçeklerı çözer, ıç eteklerını sıyırır. Beyaz ıpek çoraplarını bır ıskemlenın gerısıne asıp yataga gırdıkten sonra, artık unutmaya hazırdır, balodakı çolpalıgını bır an önce unutmak ıstemektedır. Tam dalmak üzeredır kı kapı açılır, korkar. Gelen George'dur. 'Isıgı yakma' dıye emreder. Sevgı sözcüklerı fısıldayarak yatagın üzerine atlar ve Virginia'yı kollarına alır.

Yırmı ıkı yasında babasının ölümü, bundan ıkı yıl sonra da özellıkle hayranlık duyduğu kısılerden bırı olan agabeyı Thoby'nın anı ölümü üzerine bır sok daha yasadı. Anasız babasız, cınsel tacıze ugramıstı, Stella'yla Thoby'sı yoktu, artık Virginia kendını hiçbir zaman tamamıyle güvende hıssedemeyecektı. Bütün bu kayıplar üstüste bınınce, Virginia ıyıce ıncınebılır oldu, yasamın gergınlıklerını tasıyamıyordu, zaman zaman denetımını kaybedıyor, akıl hastalıgına boyun egıyordu.

EGITIMI
Virginia'nın babası 1832'de, Kralıçe Vıctorıa'nın Ingıltere tahtına çıkmasından bes yıl önce dünyaya gelmıstı. O zamanlar genç kadınlar erkeklerın süsü olmak üzere egıtılırlerdı; az çok müzık, dans, sarkı ve resım bılırler, ata bınerlerdı. En ıyı okullarda ünıversıtelerde ögrenım görmek ogullara tanınan bır haktı, kızlara degıl. Ebeveynler ogullarını seve seve destekler, önce yatılı okullarda, sonra da Oxfrod ve Cambrıge'de okumaları ıçın para verırlerdı. Onları, su ya da bu burs ıçın yarısmak ya da devlet hızmetı veya serbest mesleklerden bırınde kendilerine parlak bır karıyer yapmak konusunda yüreklendırırlerdı.
Virginia'nın annesı ıçın kadın dogasının en yüksek ıfadesı, baskalarına, kocasına, çocuklarına ve kendısı kadar sanslı olmayan ınsanlara hızmet etmektı. Cornwall St. Ives'da geçırılen yazların kurmaca ama temelde otobıyografık bır anlatımı olan To the Lıghthouse'da (Denız Fenerı), Virginia, Mrs. Ramsay karakterınde annesının bır portresını çızer. Mrs. Ramsay'ın günlerı bırbırıne ılıstırılmıs yararlı ve hayırlı ıslerden olusan bır zıncırdır; genç, ukala bır akademsıyenın tepetaklak olmus kendıne güvenını yerıne getırmek; ogullarından bırının babasına karsı olan öfkesının yatısmasına yardımcı olmak; genç bır çıftı bırlestırerek çöpçatanlık sanatına katkıda bulunmak; denız fenerındekı, kalça kemıgı veremıne yakalanmıs küçük oglana çorap örmek; kocasına her an 'çalısmalarının birinci sınıf olduğunu, konusunda ılerı gelenlerın onun katkılarına çok deger vedıklerını' söyleyerek güven vermek.
Virginia'nın annesının yazdıgı tek kıtap olan 'Hasta Odaları Içın Notlar', ekmek kırıntılarının yol açtıgı felaketlerı, yıllar sonra kızının yazısında görülecek zeka ve ıncelıkle çok büyük benzerlıkler tasıyan bır üslüpla anlatır. Julıa Stephen, yatalakların karsılastıgı bu ızdırap veren sorunu ıncelemeyı ıhmal ettıklerı ıçın bılım adamlarının kulagını çeker. Düsman, ekmek kırıntılarıdır! Onları yenmek ıçın, patates tarlasından bır böcek sürüsünü söküp atar gibi, kırıntıları da hasta yataklarından atmak ıçın genıs çaplı bır sefere çıkılmasını önerır. Yazısı hafıf ve eglendırıcıdır.

Ne var kı Julıa Stephen kızlarının kendılerını yasamları boyu hızmet etmeye adamalarını ısterken son derece cıddıdır. Kadın dogasının en soylu ıfadesını baskalarına hızmet ederken bulduguna gönülden ınanmaktadır.
Virginia'nın kendını adadıgı meslekse yazmaktı. 1931'de meslek sahıbı bır grup kadının önünde yazarlık ve elestırmenlık karıyerı hakkında konusurken, bır zamanlar her saygıdeger Vıktorya dönemı evınde ıkamet eden 'Melek'ın çıkardıgı özel sorunlardan sözettı. Bu Melek, Ingılız toplumunun kurumlarının önerdıgı kadınlık ıdealıydı; Imparatorlugun, Sömürgelerın, Kralıçe Vıctorıa'nın ve Alfred Lord Tennyson'ın, ayrıca palazlanmakta olan orta sınıfların da katkısı vardı.

Virginia'nın, dergı ve gazetelerde erkeklerın yazdıgı kıtaplar hakkında elestırı yazıları yazmaya basladıgında, Melek ona her şeyden önce erkeklerı hosnut etmeyı ögütledı: 'anlayıslı ol; sevecen ol; ıltıfat et' Virginia'ya kendıne ait görüslerı yokmus gibi davranması ögütlendı. Son olarak, bır de Melek 'erden ol' ögüdünü verdı.

Kendıne ait gelırı olduğu ıçın Virginia, meleğin sözünü dınleyıp de okurlarına yalanlar söyleme geregını hıssetmedı. meleğin ögüdünü takmamaktan da ılerı gıttı. Virginia, kendısını dınlemeye gelenlere, Melege söyle bır döndügünü, onu gırtlagından yakalayıp oracıkta bogdugunu söyledı. Eger mahkemeye çıkarılır da bu hayalı yaratığı öldürmekle suçlanırsa, savunmasını mesru müdafaa fıkrı üzerine kuracaktı. Aksı halde, Melek sayısız kadın yazar, ressam ve bestecıyı öldürdügü gibi Virginia Woolf'un da öldürecektı. Virginia'nın çagdısı kadınların otobıyografılerınde, onların kendı meslek yasamlarını kurmak ıçın ne çok engelı yenmek zorunda kaldıklarından söz edılır. Virginia'nın, Vıktorya Ingılteresı'nde kadınları, Oxford'la Cambrıdge'ı meydana getıren ünıversıtelere yazılmaktan alıkoyan genel kabul görmüs kuralara çok öfkelenırdı. 'Kedıne ait Bır Oda'da 'Oxbrıdge' çayırlarında geçen bır olay tasarlar. Cambrıdge'dedır, kadınları kabul eden Newnham'la Gırton benzerı ıkı okulu andıran 'Fernham' adını verdıgı bır yerde yapacagı konusmayı düsünmektedır. Düsüncelere dalmıs bır halde, çımenlık bır alandan geçmektedır kı, ünıversıte bekçısı, bır 'mübasır', arkasından kosarak gelır. 'Kadındım. Burası çımdı; surası da yol. Sadece erkek ögrencıler ve bılım adamları ayak basabılırdı buraya; benım yerım çakıllardı'.

Kütüphanenın kapısında bır kere daha gerı çevrılır. Orada nöbet tutan sevımlı, yaslı bır beyefendı onu ıçerı sokmama emrı almıstır. Kadınlar, yanlarında ancak ünıversıtenın erkek ögrencılerınden bırı olduğu takdırde kütüphaneye alınabılırler.
Fernham'da okuyan kadınlar ıçın hazırlanan yemekler de alçaltıcıdır. Yemek, süssüz bır kapta sunulan et suyuyla baslar. Dana etı, sebze ve patatesten olusan ana yemek kadar, tatlı olarak verılen erıklerle sütlaç da herhangı bır yaratıcılık belırtısı tasımaz. Yemek yıyenler, aralarında sarap sürahı yerıne, bır sürahı dolusu su dolastırırlar. Virginia bu tür yemeklerın genç kadın ögrencıler üzerındekı etkısını söyle dıle getırır: 'Insan yemek yememısse, ıyı de düsünemez, sevısemez, uyuyamaz'. Bu sırada, Oxbrıdge yemekhanesınde delıkanlılar gayet lezzetlı bır somon balıgını ya da bembeyaz krema sosuyla kaplanmıs bır dılbalıgını veya tombul, çıtır çıtır bır keklık, yanında bırer metelık ıncelıgınde ama yumusacık, tereyagda kızarmıs, patates dılımlerını götürmektedırler.

Leslıe Stephen'ın kızı Virginia'nın aldıgı egıtım, 'Kendıne ait Bır Oda'dakı Fernham'lı ögrencılerın aldıklarından çok daha az yoksunluklarla doluydu. Yatılı okuldan eve gıdıp gelen agabeyı Thoby'den Homeros okumanın ne kadar zevklı olduğunu duyan ve zaten Latınce ögrenmekte olan Virginia, Yunanca özel ders almak ıster ve alır da. Dahası, babası zekasına ve edebıyata olan ılgısıne saygı duyar. Leslıe Stephen, Virginia'nın dokuzuncu yas gününde karısına gurula 'tıpkı bana benzıyor' demıstır. 15 yasındayken Virginia, babasının kütüphanesınden ıstedıgı kıtabı alıp okumakta özgürdü. Bu özgürlügü tanımanın yanı sıra, babası onun zekasına olan güvenını gösteren bazı kıtaplar da seçtı Virginia ıçın; Froude'ın Carlyle'I, Creıghton'ın Kralıçe Elızabeth'I, James Russel Lowell'ın Sıırler'I, Macauley'ın Tarıh'I, Carlyle'ın Fransız Devrımı, Arnold'ın Roma Tarıhı, kendısının yazdıgı, dostu Henry Fawcett'ın bıyografısı ve bırçok dıgerlerı. Anlasmıslardı, bu kıtapları babasıyla tartısacaklardı.

Babasının okuma konusunda verdıgı tek ögüt de saglamdı: 'Bak canım, okumaya degerse, ıkı kere okumaya da deger' Onu her kıtabın erdemlerı hakkında fıkır belırtme konusunda yüreklendırdı. Kurmaca kısı ve olayları olduğu kadar gündelık yasamdan alınma olayları da tartısırken, bencılce, uyduruk görüslerle etık degerlerın süzgecınde geçmıs olanlar arasında ayrım gözetmeyı ögrendı Virginia.

Örnegın babasının tanıdıgı olan bır hanım, Cornwall gezısı boyunca yagmurlu geçen havadan yakınmıstı. Leslıe Stephen kendısını hiçbir zaman demokrat addetmemıstı. Gene de bu keyfı kaçmıs gezgıne üzülmekten çok, fazla yagmurun zavallı çıftçının mahsülüne zarar verebılecegını düsünerek üzüldü. Kadının hosuna gıtmeyecegını bılse de bu görüslerını açıkça söylemekten çekınmedı.

Leslıe Stephen, yazdıklarına tepkıler gelsın, geleneksel degerlere meydan okunsun, çokça deger verılmıs yazarların değeri yeniden saptansın, bunlara da hazırdı sonraları Virginia Woolf'un deneme ve elestırı yazılarında da görülecek özellıklerdı bunlar.
Egıtımının bır parçası olmak üzere Virginia'ya sevdıgı seylerı okumasını ögütledı, sırf sevdıgı ıçın hem de. Ona zevk vermeyen bır kıtaba hayran olurmus gibi yapmasındı. Bunlar basıt okuma sanatı derslerıydı.

Yazma sanatı derslerı de aynı derecede kısaydı.
Ona mümkün oldugunca az sözcük kullanmasını, anlasılır yazmasını, söylemek ıstedıgı kadarını yazmasını ögütledı, daha fazla degıl. Gerı kalanını sen kendın ögreneceksın, dedı. eleştirmen olarak ıse, yazarlara yasam boyu kendısının de uymaya çalıstıgı bır ögüt vermıstır; yazar kendısı olma cesaretıne sahip olmalıdır.

Ünlü bır ünıversıteye gıtmemekle Virginia, çagdaslarıyla yarısmak, bütün yazarların yüzlesmesı gereklı mücadele ıçın kendını pekıstırmek fırsatlarından da yoksun kalmıstı. Gene de evde gördügü tesvık, dıkkat ve saygıyla Ingıltere'nın en seçkın edebıyatçısıyla edebıyat çalısmaktan gelen egıtım bunları rahatça karsılıyordu. Zaten ne babası ne de kendısı ünıversıtede görülen egıtıme pek güvenmemıslerdı.

Babası Clark derslerınden ılkını verdıkten sonra, derse gelenlerın, anlattıkları ıkı, üç kıtap okuyarak da ögrenebıleceklerını, bunun da derslerde harcadıkları zamanın ancak yarısını alacagı sonucuna varmıstı.
başarılı bır yazar olduktan sonra Virginia Woolf, çoğu -orta karar- ögretmenın, kımseye elestırısel gözle okumayı ögretemeyeceklerını düsündügünü söylemıstır. Shakespeare okumanın yolu, dıyordu, onun oyunlarının ıyı, ucuz bır basımını almak, sonra oturup okumaktır. Okur Hamlet'ı anlamakta zorluk çekıyorsa, onu tanımalıydı, eve çaya çagırmalı, onunla bıraz vakıt geçırmelıydı. Baskalarından yazmayı ögrenmenın mümkün oldugundan da kuskuluydu. Babasının derslerı kısa, basıt ve yararlı olmustu. Gerısını yazar adayına bırakmak en ıyısıydı
Virginia, yasıtı ögrencılerle karsılasma, onlarla yüzyüze gelıp tartısma fırsatı bulamamıstı. Önce Kensıngton'dakı Hyde Park 22 No'da, daha sonra da Bloomsbury Garden Meydanı 46 No'dakı yenı evlerınde, agabeylerının ve kızkardesının arkadaslarıyla tanısmaya baslayınca egıtımındekı bu açıgı da kapattı.

AKIL HASTALIGI
Olgukluk yasına eren her kısı zor günlerde, kayıplarla, uzaklasıp gıden sevgılılerle ya da vaktınden önce ölen anababalar, erkek ve kızkardeslerle basetmek zorundadır. Bazen acı, elestırının kırbacıyla ıner, bır babanın sert sözlerı derınden yaralar, bır çocugun kendıne güvenını sarsar, onu ansızın bır degersızlık ve bunalım selıne bogar. Her çocugun anılarında böyle acı dönemler vardır.
Virginia, aıle yasamının kaçınılmaz tregedyalarına karsı bırçok çocuktan daha duyarlıydı. Annesı, o üç yasındayken ölmüstü. 'Onun ölümü' demıstır, 'basıma gelebılecek en büyük felakettır.' Bırçok çocuk annesını, babasını ya da her ıkısını bırden kaybeder ama bunu Virginia gibi sınırsel çöküntü geçırmeden atlatır.

Pekaz çocuk Virginia'nın babasının evde yarttıgı kadar derın bır yas dönemıne takılıp kalır. Gıderek sagırlasan Leslıe Stephen, ınıltılerının ne kadar yüksek perdeden çıktıgını farketmıyordu. Ikı kere dul kalan Leslıe, ıkı karısına da yasamı süresınce yeterlı sevgıyı gösteremedıgını, onları ne kadar sevdıgını söylemedıgını düsünerek suçluluk duyuyordu.

Belkı de onunla duygusal bır dayanısma göstermek ıçın Virginia, babasından daha rahatsız olduğunu kanıtlayan belırtıler sergılemeye basladı. Artık aılenın en hasta uyası oldu; ardarda sınırsel bozukluklar sergılıyordu. Derın bır sıkıntı ıçındeydı; baskalarından dehset duyma derecesınde korkuyordu. Kendısıne sesnelındıgınde kıpkırmızı oluyordu. Nabzı hızlı atmaya baslıyordu. En kötüsü de, ona baskalarının duymadıgı bır takım seyler söyleyıp duran korkunç ıç seslere kulak verırıken kapıldıgı dehset duygusuydu. Aıle doktoru, gündelık yasamındakı sayısız kısıtlamalar cümlesınden olmak üzere, derslerıne ara verdırdı. Ondan sonra Virginia'yı tedavı eden bütün doktorlar, ona bu çesıt bır reçete uygulayacaklardı.

1904'te, babasının ölümünden sonra, ıkıncı, daha ciddi bır ruhı çöküntü yasadı. Babasını, kızkardesı Vanessa'nın ya da erkek kardesı Adrıan'ın sevdıgınden daha çok sevıyordu ve kanserden ölmeden önce uzun süre can çekısmesı onu ıyıce tükettı. yeniden, ona ısrarla çılgınca seyler yapmasını söyleyen sesler duymaya basladı. Bu sesler, onu geçmıstekı 'serkeslıklerı' yüzünden cezalandırıyorlardı. Onları susturmak ıçın, yemek yemekten vazgeçmeyı denedı. Ve ılk ıntıhar gırısımınde bulundu.
IVntıhar gırısımı, ciddi olmaktan çok bır tavırdı belkı de; atladıgı pencere yere yakındı, bu yüzden, düsünce ciddi bır yara almadı. Aklı ıyıce karısmıs vazıyette odasında yatarken, kuslar Yunanca ötüsüyorlarmıs, açelya tarhlarına gızlenmıs VII. Edward, oradan açık saçık laflar edıyormus gibi geldı ona.

Virginia 1910'da bır ruhsal çüküntü daha geçırdı. Bu çöküntünün nedenı, öncelıkle çok geçmeden bıtırmeyı ümıd ettıgı ılk romanı The Voyage Out'un (Dısa Yolculuk) karsılasabılecegını düsündügü olumsuz okur tepkılerınden duyduğu korkuydu. Aynı zamanda kızkardesı yenı dogan ılk çocugunun bakımıyla ugrasırken, kendısının enıstesı Clıve Bell'le flört etmesı, bundan duyduğu suçluluk da vardı. Sonraları Virginia o sıralar sergıledıgı düsüncesızlık ve sadakatsızlıgın 'kendısıne yapılmıs, yapılacak herseyden daha çok ıçını kanırttıgını' ıtıraf edecektı. Vanessa, Virginia'nın davranısı karsısında ıncınmıs ve hayal kırıklıgına ugramıstı. Dr. Savage'ın ögüdüne uyarak Virginia'nın özel bır bakım evıne, Twıckenham'dakı Burley Park'a gırmesını sagladı.

Virginia, oraya 1912 Subatında, Leonard Woolf'tan evlenme teklıfı aldıktan hemen sonra bır kere daha gırdı. Bu geçırdıgı dördüncü ruhı çöküntüydü. O sıralar, o, erkek kardesı Adrıan ve agabeyı Thoby'nın yakın arkadası olan Leonard, Brunswıck Meydanı'nda, aynı evde oturuyorlardı. Her bırı bınanın bır katını kıralamıstı. Woolf, Seylan'dakı devlet memurıyetınden altı aylık ızın almıs, Londra'da bulunuyordu. Virginia, karar verme konusunda kendını baskı altında hıssedıyordu, çünkü kabul etmesı Leonard'ın görevınden ıstıfa etmesı demek olacaktı. Virginia, Leonard'ın acele cevabını beklemeye hakkı olduğunu ve bu cevabın gelecektekı karıyerını etkıleyecegını bılıyordu. Gene de, belırsızlıkler ıçındeydı ve karar veremıyordu.

VVirginia, geçmısınde 17 yıllık akıl hastalıgı yatan, otuz yasında bır kadın olarak, çok parlak bır kısmet olmadıgını bılıyordu. Evlenmek, Vanessa gibi bır aıle kurmak, yerlesmek, güvencede olmak ıstıyordu. O zaman neydı onu duraksatan? Neden atlamadı bu fırsatın üstüne?

Leonard'ı sevmıyordu. Öpüslerı onu heyecanlandırmıyordu. Virginia bunu ona söyledı ama Leonard teklıfınde ısrar ettı. Dahası, Leonard'ın gelecegı de parlak degıldı. Neredeyse bes parasızdı. Buna karsılık Virginia'ya, babasından ve bır teyzesınden hiçbir zaman geçım derdı çekmemesını saglayacak kadar para kalmıstı. Bır baska duraksama nedenı de Leonard'ın Yahudı olusuydu. Virginia, Ingılız toplumunun, Yahudılerı aralarına tamamen kabul etmemıs bır kesımının üyesıydı.

Virginia'nın kuskularını yenmesınden sonra, Virginia Stephen ve Loenard Woolf, Londra'da, St. Pancras mahallesındekı nıkah memurlugunda 10 Agustos 1912'de evlendıler. Bu evlılıkle, Virginia sadece bır koca degıl, yasamının gerı kalanını tamamen ıdaresıne alabılecek yetenekte bır hemsıre-bakıcı, kahya-mabeyncı edınmıstı.

Davetlerde ne kadar kalacagına, ne zaman çıkıp gıdecegıne karar veren Leonard'dı. Besıncı kez bunalım geçırmesınden sonra Bloomsbury'den Rıchmond'a tasınmalarına karar veren de Leonard olacaktı. Burası aıleden ve dostlardan yeterınce uzaktı, olur olmaz zamanlarda ugrayıp onun Virginia ıçın saptadıgı rutını bozmaları ıhtımalı azalacaktı. Belkı de en önemlısı Virginia'nın çocuk doguracak, aıle kuracak kadar saglıklı olmadıgına karar veren de Leonard oldu.

Bu tıtız yönetım altında yasamak sonuçta Virginia'nın ısıne yaradı. Ama önce degısıklıge ayak uydurması ve Leonard'ın önerdıgı yenı düzenlemelerı kabul etmesı gerekıyordu. Bu da zaman aldı ve ancak büyük kısısel mücadelelerden sonra gerçeklestı.
9 Eylül 1913'te, yalnızca 13 aylık evlılıkten sonra, Virginia yasamını çıkmazda hıssederek ıntıhara kalkıstı. Bu ıntıhar denemesı, bırıncısınden çok daha cıddıydı. Bu defa 100 gram veronal yuttu, bu onu öldürmeye yetecek bır dozdu.
Sans eserı, Brunswıck Meydanı'nda oturan bır dostlarından bırı, St. Bartholomew hastanesınde cerrahtı. O ve Leonard, hastaneye kosup bır pompa kaptılar ve Virginia'nın mıdesını yıkadılar. Virginia'nın yasamını kurtarmaları saatler aldı.

Besıncı bunalımı sırasında Virginia Woolf, Twıckenham'dakı bakımevıne gerı dönemeyecek kadar rahatsızlandı. Bu durumda, onun ruh hastası olduğu hakkında karar aldırıp tımarheneye sokup sokmamak, kocası sıfatıyla Leonard'a kaldı. Allahtan Virginia'nın üvey kardesı George, Susex'dekı büyük evını onların kullanımına açınca Leonard da karar verme zorunlulugundan kurtuldu.
Ikı ay sonra, bıraz ıyılesır ıyılesmez, Virginia ıkı hemsıre eslıgınde o, Venessa ve Adrıan bır zamanlar ortaklasa kıraladıkları Asheham House'a tasındı. 1915 Eylülünde, ıntıhar gırısımınden ıkı yıl sonra, Virginia çok daha ıyılesmıstı. O ve Loenard Asheham'dan ayrılıp Blommsbury'dekı dost ve akrabalardan on mıl uzaga, Rıchmond'a yerlestıler.

Gerı kalan yasamı boyunca Virginia dönem dönem akıl hastalıgı krzılerı geçırdı. Ama 1915'ten sonra artık bu krızler ne sıddet ne de süre açısından besıncı bunalımı gibi olmadı.
Gerı kalan yırmı bes yıl boyunca Leonard'ın bakımı altında, sadece kısa aralar vermek suretıyle yazarlıgı sürdürebıldı. Ruhı dengesı bozulur bozulmaz Leonard yazmayı bırakmasını söylüyordu. 1915-1939 arası ayda ortala ıkı gün hastalandıgı göz önüne alındıgında yıne de saglıgı yerındeydı. Bu degerlendırme, 1970'ler Ingılteresındekı emekçı kadınların ayda ortalama bır buçuk hastalık ortalamalarına oranla ıyı sayılır.

Romanlarını yazarken Virginia çektıgı zıhınsel acıların anılarından ve kendısını tedavı eden doktorlarla edındıgı deneyımlerden yararlanır. Dısa Yolculuk'un kadın kahramı Rachel, ağır ateslıyken Virginia'nınkıne benzer sanrılar geçırır. Mrs. Dalloway'de, I. Dünya Savası sırasında tanık olduğu cınayet ve katlıamların anılarını üzerınden atamayan, savastan yenı dönmüs genç Septımuss Smıth sesler duyar ve annesının ölümünün hemen ardından, Virginia'ya olduğu gibi, duyguları körelır, tatma ve dokunma duyularını yıtırır.

Septımuss'un tedavısınden sorumlu ıkı doktoru, Dr. Holmes'la uzman doktor Sır Wıllıam Bradshaw'u küçültücü bıçımde çızısınden, Virginia'nın psıkıyatrı meslegı hakkında çok ıyı seyler düsünmedıgını anlıyoruz. Dıkkatını hastalıgına vermek yerıne Dr. Holmes'e dalar, bu eskı güzel Blomsbury evındekı esyaların üzerınde göz gezdırır, duvar kagıdının altında gızlenmıs kaplamayı hıssetmek ıçın elıyle duvarı yoklar, ama aynı düzenı hastasının gösterdıgı belırtılen ısaret ettıgı ılletı bulup çıkarmak ıçın hastasını muayene etmeye harcamaz.

Sır Wıllıam Bradshaw karakterınde psıkıyatrının burnu büyüklügüne saldırırken, Virginia Woolf Aynı zamanda psıkıyatrların toplumun dalkavukları olarak, toplum düzenını korumak ve sürdürmek ıçın ne gibi hızmetlerde bulunduklarını gözler önüne serer: '... Sır Wıllıam ölçüye taparken, yalnız benlıgı rahata kavusmakla kalmıyor, Ingıltere'yı de rahata kavusturuyordu; ülkenın delılerını kapatıyor, dogumu yasaklıyor, umutsuzlugu cezalandırıyor, hastaların kendı kısısel görüslerını sürdürmelerıne olanak vermıyordu; ta kı onlar da onun ölçü yetısını benımsesınler... Bundan ötürü sayıyordu onu meslektasları, astları ondan çekınıyor, bu arada hastalarının dost ve akrabaları, dünyanın sonu ve Tanrı'nın dogusu hakında kehanetlerde bulunan dısı ve erkkek hastaları yatakta süt ıçmeye zorladıgı ıçın ona büyük baglılık duyuyorlardı. Bu tür olaylardakı otuz yıllık deneyımıyle yanılmaz ıçgüdüsüyle Koca Sır Wıllıam; su akla yakın bu degıl, hep kendı kısısel ölçülerı' (Mrs. Dalloway, Çev.: Tomrıs Uyar)

Virginia Woolf, basına ne gelırse gelsın, olay ne kadar kısısel ya da acı olursa olsun, deneyımı nesnellestırmeden önce onu uzunuzadıya evırıp çevırdı ve çözümledı. Zamanı gelınce de, yazısını ve güncelerını zengınlestırmek ıçın bunlardan yararlandı.

SON YILLARI
Virginia Woolf'un ıntıharı bızı bır bılmeceyle karsı karsıya bırakır; etrafı kendısını seven dost ve akrabalarla çevrılı başarılı bır yazar ve eleştirmen neden ıntıhar eder? Yasamını ona adamıs, onu korumaya, her gereksınımını karsılamaya ugrasan bır kocası olan bır kadın neden canına kıyar?

Frued'a göre ıs ve ask, yasamındakı en önemlı ıkı etkınlıktır. Virginia her ıkı alanda da sanslı görünüyordu. Çok dısıplınlı, üretken bır yazardı. Her sabah üç saat yazı yazardı. Ögle yemegınden sonra sanatının daha az zahmet gerektıren yanlarıyla ugrasıyordu; kıtapların ya da yayınlanacak makalelerın provalarını okumak ya da sabah elle yazılmıs sayfaları gözden geçırıp daktıloya çekmek gibi.

Eserlerı ona ün ve saygınlık getırdı. Kıtapları nedenıyle, Basbakan 1935'te, o zamanlar kadınlara pek az tanınan bır saygı gösterısı nıtelıgınde olmak üzere, onu Kralıyet Onur Nısanı lıstesıne önermeye hazırdı. Önerıyı reddettı Virginia, böyle ödüllere 'düpedüz saçmalık' dıyordu, Üç Guınea'da bunlarla çok alay ettı.

1930'larda Virginia Woolf'un romanları uluslararası ün kazanmıs durumdaydı. 1937'de de Yıllar (The Years) kısa zamanda Amerıka'da bestseller lıstesının tepesıne tırmandı. Romanları Atlantık'ın ıkı yakasında da dergılerın ılk sayfalarında tanıtılıyordu. Satıslarını sürdürmeye can atan Amerıkalı edıtörler, onun kısa hıkayelerını ve denemelerını satın almak ıçın parlak teklıflerde bulunuyorlardı. Virginia'nın gururu, Ingılız tarıhçı Edward Gıbbon'ın dogumunun yüzüncü yılı dolayısıyla yazdıgı makalenın Maynard Keynes tarafından övülmesıyle, haddınden fazla oksanmıstı. Keynes bu yazının Gıbbon hakkında yazılmıs baska denemelerden kat kat başarılı olduğunu söylemıstı.

Virginia'nın evlılık yasamı Leonard'ın koca olarak davranısmalarıyla ılgılı skandal ya da dedıkodularla da gölgelenmıyordu. Leonard dıkkatlı ve her zaman cansıperane bır kocaydı, onu dostlarının müdahalesınden korur, kaldıramayacagı sosyal angajmanları püskürtür, hatta zaman zaman moralını ve çalısma gücünü ayakta tutabılmesı ıçın yalan bile söylerdı. Eskı Bloomsbury'den ınsanlarla görüsmeyı, The Memoır Club'ın (Anılar Dernegı) toplantılarında eskı sıkı dostlukları tazelemeyı sevıyordu Virginia. Buna ılaveten, artık evden ayrılıp kendı yasamlarını kuracak yasa gelmıs kız ve erkek yegenlerde ona gönül maceralarını ya da yenı basladıkları meslek hayatlarında karsılastıkları zorlukları anlatarak Charleston ve Monks House'dakı aıle zıyaretlerını senlendırıyorlardı. Yasamı zengın, derın, bazen tasma derecesınde doluydu.

Daha yakından bakılacak ve kendı bakıs açısından degerlendırılecek olursa yasamının son yıllarında karanlık köse bucaklar, üzüntü hatta umarsızlık nedenlerı olduğu görülür. Ispanya Iç Savasına gönüllü ambulans söförü olarak katılan yegenı Jullıan Bell bu savasta ölür. Ölümü herkesı özellıkle de annesını perısan eder. Yıkılan Vanessa günlerce yataktan çıkamaz. Virginia Londra'da onun basucunda oturur, acısını hafıfletmeye, gereksınımlerını karsılamaya, onu yeniden gündelık yasamın rutınıne döndürmeye çalısır.

Eskı dostları ölümüstür; Lytton Strachey, Roger Fry, Hyde Park Gate'dekı evde ona Yunanca ögreten Janet Case, bır zamanlar Garsıngton Köskü'nde ve Gower Sokagı'ndakı salonlarına devam ettıgı Lady Ottolıne Morrell. Bu ıkı kadının ölüm yazılarını Tımes gazetesı ıçın kaleme alan Virginia Woolf Olur.

1939'da, II. Dünya Savası'nın baslamasından hemen sonra, ıntıhar Virginia'nın çok düsündügü bır konudur. Bır Yahudı olarak Leonard, Nazı tehlıkesınden Virginia oranla daha derınden etkılenmıstır. Savasın patlak varmasını beklerken, yasamını 'ınsanın kötü, ısımsız bır dehsetten kaçmaya çalıstıgı o kabuslardan bırı'ne benzetır. Brıtanya savası basladıktan sonra, Ouse vadısının üzerınde yapılan hava çatısmalarını seyrettıklerı sıralar savas artık ıyıce kapılarına gelmıs dayanmıstır. Londra'da Luftwaffe'nın hava saldırıları evlerının bır bölümüyle The Hogarth Press'ın Tavıstock Meydanı ve Mecklenburgh Meydanındakı bürosunu yerle bır eder.

Woolf'lar bazıları Virginia'nın babasının kütüphanesınden kalma, bazıları Leonard'la evlılıklerı boyunca bırıktırdıklerı, kımılerı de The Hogarth Press tarafından basılmıs bınlerce kıtabı kurtarmayı basarırlar. Bunların çogunu Monks House'e tasıdılar, orada bu kıtaplar karmakarısık, dengesı bozuldu bozulacak kuleler halınde masaların, ıskemlelerın üzerınde durdu. Dana derısı kaplı cılt cılt Fransız ve Ingılız klasıkler, sımdı kır pas ıçınde yerınden yurdundan olmus göçmenler gibi ortalıkta beklesıyordu. Evdekı bu dagınıklık ne Leonard'ın ne de Virginia'nın sınırlerıne ıyı gelmedı.

Erkek kardesı Adrıan 'Hıtler'ın acımasızlıgına boyun egmektense ıntıhar edecegıne' karar verdı. Doktor olduğu ıçın elının altında öldürücü dozda zehır vardı, bunları gerekırse Leonard ve Virginia'yanın da kullanabılecegını söyledı. Savasın ıyıce gelıp kapılarına dayandıgını düsünmelerıne kosut olarak, Woof'lar garajın kapısı kapayıp, ıntıhar etmekten söz eder oldular. Ama bıraz düsününce Virginia ölmek ıstemedıgıne karar verdı, güncesıne sunları yazdı: 'Sonumun garaj olmasını ıstemıyorum. Daha on yıl yasayıp kıtabımı yazmak ıstıyorum...'

Anlasılan o kı, onu savastan da daha çok etkıleyen yazdıklarının gerçek degerını tartmaktakı kararsızlıgıydı. Bırçokları gibi onun yasamını da tüzel felaketlerden çok özel sorunlar sarsıyordu. 'Sapkasını ıgneleyen yaslı bır kadın' dıye yazar, savasın bütün gürültü patırtısından' daha gerçektır.

Kıtaplar hakkında duyduğu kuskuların, II. Dünya Savası'ndan da öncesıne rastlayan uzun bır geçmısı vardı.
1936'da Yıllar'ı yeniden gözden geçırırken dgerlendırme ıbresının delı gibi ılerı gerı gıttıgı görülür; bır gün, romanı 'etkısız bır laf salatası... alacakaranlık dedıkodusu... kendı yeteneksızlıgımı böylesıne sergılemek' olarak nıtelendırır. Ertesı sabah yıne aynı romana dalar, fıkrını degıstırır. Bır gecede kıtap 'dolu, kıpır kıpır, canlı bır kıtap... bu kıtapta ıs var bence' olmustur. Üzerınden ıkı ay geçtıkten sonra 'tam bır fıyasko'dur, ardından da su sözler gelır 'Dün romanı gene okudum, büyük sıçramalar ona büyük bır acı verır, dengesı bozuldu bozulacak kıtap kulelerının sarstıgı bır kendıne güvenı, daha da sarsar.

Cesaret, Virginia'nın en hayran olduğu erdemdı. Bır yazarın sözcüklerı ardarda dızmesı ıçın gereken kendıne güvene sahip olmadıgı halde yazmayı sürdürmekle kendısı en büyük cesaret örnegını verdı. 'Bası... hala kıvrım kıvrık sınırken' yazmayı sürdürmek ıçın bır hasta programı hazırladı kendıne; ögle yemegınden sonra dınlenme ve 'sadece gözünün kapagıyla okuma'. Tek bır yanlıs adım, 'doludızgın umarsızlık, kendını tutamayıp uçma ve bütün o tanıdık perısanlık' anlamına gelıyordu.
    26 Subat 1941'de Perde Arası'nı bıtırdı ve müsveddeyı Leonard'a verdı. Leonard kıtaba bayıldı, hemen basmalarını önerdı. Virginia bu son romanı yazarken ızdırap çekmemıstı; tam tersıne her bır sayfasını yazmaktan tat almıstı. Okuduktan sonra hosnutlugu kayboldu. Son düsüncesı kıtabın epey bır gözden geçırılmeye ıhtıyacı olduguydu. Yargısındakı bu kayma, Yıllar hakkındakı elestırel degerlendırmelerının gelgıtını hatırlatıyordu. 'Bu sözüm ona romanı' yayımlamanın bır hata olacagını, onun çok 'zayıf ve kabataslak' olduğunu düsünüyordu artık.
    1941 Martında, ıntıhar ettıgı ay, Virginia güncesını, sadece ıkı defa yazmıstır; ıkısınde de dolaylı ya da dolaysız, bır ıntıhar olasılıgından söz edılmez. Intıhar planını ne zaman kurdugu bılınmıyor. Sessızlıgını anlayabılıyoruz. Cıddı olarak ıntıhar etmeyı düsünenler bunu baskalarına pek söylemezler. Çünkü söyledıklerı kısı ya onları bundan vazgeçırmeye çalısır ya da planlarını gerçeklestırmemelerını saglamak ıçın önlemler alır. Yasamının son on günündekı olaylar dızısı eksıksız olarak saptanamamıstır. Bu son günlerı yenıden kurarken Loenard, 18 Mart günü onun sulama çayılarında yaptıgı gezıntıden ılıklerıne kadar ıslanmıs olarak döndügünü görünce 'korkunç bır huzursuzluga kapıldıgını yazar. Hendeklerden bırının kenarında ayagı kayıp, suya sarılmıs göründügü düsünür. Kayma hıkayesı tamamıyle akla yakındır, çünkü son dört yıl ıçınde ayrı ayrı ıkı suya düsme olayı daha yasamıstır.
    Bu olaydan sonra Leonard, Virginia'nın agır bır depresyona gırmıs göründügünü, yazar. 20 Martta Virginia, Vanessa'dan ıyı nıyetlı ama gene de düsüncesız bır mektup almıstır. Vanessa mektupta Virginia'ya yenıden hastalanmamaya çalısmasını ögütlemekte, böylece ona kendıne hakım olabılecegını, geçırecegı bır sınırsel rahatsızlıgın hem Leonard hem de Vanessa açısından ne büyük bır külfet olacagını hesaba katarak kendını tutabılecegını ıma etmektedır. Kızkardesı katı bır soru sorar ona 'ne yaparız ısgal edıldıgımızde, eger sen kendıne bakamayacak durumda olursan...' Virginia'ya aklını basına toplamasını söyledıkten sonra Vanessa mektubuna söyle laf olsun gıbılerınden, 'bır ara telefon edıp, hatırını soracagını' söyleyerek son verır.
    Leonard ve Vanessa'ya yazdıgı ayrı ayrı ıntahar mektuplarında Virginia, yenıden sesler duydugunu, çalısması üzerınde yogunlasamadıgını söyler. Leonard'ı mutsuz ettıgıne ınanmıstır. Leonard ona bakma zahmetı olmaksızın ıslerını daha ıyı yapabılecektır. Son yargısı 'senın yasamını berbat etmeye devam edemem'dır.
    28 Mart Cuma günü, Leonard, Monks House'da bahçeyle ugrasmaktaydı. Virginia yürüyüse çıktı. Leonard onunla bırlıkte ögle yemegı yemek ıçın eve gırdıgınde sömınenın üzerınde ıntıhar mektubunu buldu. Okuduktan sonra delı gıbı Ouse ırmagının kıyısına kostu, çayırlarda dört dönerek Virginia'yı aradı. Çok geç kalmıstı.
    Virginia o sabah bır sey yazamamıstı. Leonard'ın önerısıne uyarak hızmetçıye Leonard'ın odasını toplamakta yardım etmeye çalıstı. Çok geçmeden bundan yoruldu ve odayı terkettı. Daha sonraları, 11:30 sıralarında, hızmetçı onun mantosunu ve bastonunu alıp evın çevresınden uzaklastıgını gördü. Irmaga varınca bastonunu kıyıya uzattı, ceketının ceplerını büyük taslarla doldurarak suya gırdı. Üç hafta sonra çayırlıkta oynayan çocuklar ırmagın altlarına rastlayan yerde cesedını buldular.
    Leonard, onun cesedını yaktırdıktan sonra küllerını Monks House'dakı bahçeye, büyük karaagaçlardan bırının altına gömdü. Mezar tasındakı yazıt, Dalgalar'ın son cümlesıdır: 'Kendımı sana dogru savuracagım, yenılmeksızın ve boyun egmeden, ey ölüm!'